اینکوترمز یکی از مهم‌ترین مفاهیم در تجارت بین‌المللی است که نقش اساسی در تعیین وظایف خریدار و فروشنده دارد. این مجموعه قوانین توسط اتاق بازرگانی بین‌المللی تدوین شده تا چارچوبی روشن برای حمل‌ونقل، بیمه، تحویل و ترخیص کالا فراهم کند. هدف از ایجاد اینکوترمز، کاهش اختلافات حقوقی و تسهیل مبادلات میان کشورهاست. اگر می‌خواهید درک دقیقی از ساختار و کاربرد این قوانین در معاملات جهانی داشته باشید، ادامه این مقاله را از دست ندهید.
اینکوترمز چیست؟
اینکوترمز یا Incoterms مجموعه‌ای از قوانین بین‌المللی می‌باشد که توسط اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) برای سامان‌دهی روابط تجاری میان کشورها تدوین شده است. هدف از ایجاد آن، تعیین دقیق وظایف خریدار و فروشنده در فرآیند حمل‌ونقل کالا، هزینه‌ها، بیمه، اسناد و ترخیص گمرکی است. نخستین نسخه اینکوترمز در سال ۱۹۳۶ منتشر شد و آخرین نسخه آن، اینکوترمز ۲۰۲۰، همچنان معتبر است. این قوانین شامل یازده قاعده هستند که در قراردادهای بین‌المللی به عنوان مرجع رسمی به کار می‌روند. شناخت و استفاده صحیح از آن‌ها به تاجران کمک می‌کند تا از بروز اختلافات حقوقی جلوگیری کرده و روند صادرات و واردات را با شفافیت، دقت و هماهنگی بیشتری انجام دهند.
برای استعلام هزینه و تعرفه پست به خارج فرم زیر را پر کنید.
کاربردهای اینکوترمز
قوانین اینکوترمز نقش مهمی در تسهیل تجارت بین‌المللی دارند، زیرا به طور دقیق مسئولیت‌ها، هزینه‌ها و ریسک‌های میان خریدار و فروشنده را مشخص می‌کنند. این چارچوب باعث می‌شود هر دو طرف از وظایف خود در مراحل مختلف حمل‌ونقل آگاه باشند و از بروز سوءتفاهم یا اختلاف جلوگیری شود. استفاده از اینکوترمز علاوه بر افزایش شفافیت در قراردادها، موجب کاهش هزینه‌های اضافی، صرفه‌جویی در زمان و بهبود کارایی زنجیره تأمین جهانی می‌شود.
بیشتر بدانید: پست درب به درب
انواع اینکوترمز
اینکوترمز به چهار گروه اصلی تقسیم می‌شود که هر کدام محدوده متفاوتی از مسئولیت‌ها، هزینه‌ها و ریسک‌ها را برای فروشنده و خریدار مشخص می‌کنند. این تقسیم‌بندی باعث می‌شود روابط تجاری بین‌المللی شفاف‌تر و قابل پیش‌بینی‌تر شوند. در ادامه، گروه‌های مختلف اینکوترمز به همراه زیرمجموعه‌های آن‌ها را بررسی می‌کنیم:
گروه (E) ترم های اینکوترمز – تحویل کالا در نقطه عزیمت در مبدأ
گروه E ساده‌ترین و محدودترین نوع از قوانین اینکوترمز است. در این گروه، فروشنده کمترین میزان مسئولیت را بر عهده دارد و تنها موظف است کالا را در محل کار خود یا مکانی مشخص تحویل دهد. از آن لحظه، تمام هزینه‌ها، ریسک‌ها و فرآیندهای بعدی مانند بارگیری، حمل، بیمه و ترخیص گمرکی به خریدار منتقل می‌شود.
اینکوترمز EXW : تحویل در محل کار (محل تعیین شده)
در قاعده EXW یا Ex Works، فروشنده کالا را در محل تعیین‌شده خود (مانند کارخانه، انبار یا کارگاه) آماده تحویل می‌کند و دیگر مسئولیتی در قبال حمل‌ونقل یا امور گمرکی ندارد. از لحظه تحویل، خریدار باید تمام مراحل بعدی از جمله بارگیری، حمل‌ونقل، بیمه و ترخیص را بر عهده بگیرد. این روش برای خریدارانی مناسب است که تجربه و توانایی انجام کامل فرآیند صادرات و واردات را دارند.
گروه (F) تحویل کالا به خریدار بدون پرداخت کرایه حمل در مبدأ
در گروه F، فروشنده وظیفه دارد کالا را در کشور مبدأ و در محل توافق‌شده به خریدار یا نماینده او تحویل دهد، اما هیچ هزینه‌ای بابت حمل‌ونقل بین‌المللی نمی‌پردازد. پس از تحویل، کلیه هزینه‌ها و خطرات حمل، بیمه و گمرک بر عهده خریدار است. این گروه معمولاً در معاملات بین‌المللی که خریدار قصد کنترل کامل مراحل حمل را دارد، استفاده می‌شود.
اینکوترمز FCA : تحویل به حمل کننده (محل تعیین شده)
قاعده FCA (Free Carrier) زمانی کاربرد دارد که کالا باید به حمل‌کننده تعیین‌شده از طرف خریدار تحویل داده شود. فروشنده پس از انجام تشریفات صادراتی، کالا را در محل توافق‌شده تحویل می‌دهد. از آن لحظه، ریسک و مسئولیت به خریدار منتقل می‌شود. این روش برای حمل‌ونقل زمینی و چندوجهی مناسب است.
اینکوترمز FAS : تحویل در کنار کشتی (بندر بارگیری تعیین شده)
قاعده FAS (Free Alongside Ship) زمانی استفاده می‌شود که کالا باید در بندر بارگیری، کنار کشتی خریدار قرار گیرد. فروشنده پس از انجام تشریفات صادراتی، کالا را در اسکله مشخص‌شده تحویل می‌دهد و از آن لحظه به بعد، خریدار مسئول هزینه‌ها، بیمه و خطرات است. این روش بیشتر برای کالاهای حجیم و فله‌ای مناسب است.
اینکوترمز FOB : تحویل روی عرشه (بندر بارگیری تعیین شده)
FOB یکی از رایج‌ترین اصطلاحات در حمل‌ونقل دریایی است و امکان مدیریت آسان‌تر حمل را برای خریدار فراهم می‌کند. در قاعده FOB (Free on Board)، فروشنده پس از ترخیص صادراتی، کالا را روی عرشه کشتی تعیین‌شده بارگیری می‌کند. از همان لحظه، کنترل کامل کالا و ریسک‌های احتمالی به خریدار منتقل می‌شود.
گروه (C) تحویل کالا در مبدأ به خریدار با پرداخت کرایه حمل
در این گروه، فروشنده هزینه حمل‌ونقل تا مقصد را می‌پردازد، اما ریسک از لحظه تحویل کالا در مبدأ به خریدار منتقل می‌شود. در واقع، فروشنده متعهد به پرداخت کرایه است، اما در صورت آسیب یا تأخیر، خریدار مسئول خواهد بود. این گروه بیشتر در حمل‌ونقل‌های بین‌المللی کاربرد دارد و چهار قاعده CFR، CIF، CPT و CIP را شامل می‌شود.
اینکوترمز CFR : هزینه و کرایه حمل (بندر و مقصد تعیین شده)
قاعده CFR (Cost and Freight) برای حمل‌ونقل دریایی به کار می‌رود. فروشنده موظف است کالا را روی کشتی بارگیری کرده و هزینه حمل آن تا بندر مقصد را بپردازد. با این حال، از لحظه بارگیری، خطر از بین رفتن یا آسیب‌دیدگی کالا به خریدار منتقل می‌شود.
اینکوترمز CIF : هزینه، بیمه و کرایه حمل (بندر مقصد تعیین شده)
قاعده CIF (Cost, Insurance and Freight) مشابه CFR است با این تفاوت که فروشنده علاوه بر پرداخت هزینه حمل، بیمه کالا تا مقصد را نیز بر عهده دارد. این روش امنیت بیشتری برای خریدار ایجاد می‌کند اما همچنان ریسک از زمان تحویل در کشتی به خریدار منتقل می‌شود.
اینکوترمز CPT : کرایه حمل پرداخت شده تا (مقصد تعیین شده)
قاعده CPT (Carriage Paid To) برای تمامی شیوه‌های حمل قابل استفاده است. فروشنده کالا را به حمل‌کننده تحویل داده و هزینه حمل تا مقصد را می‌پردازد. با این وجود، از لحظه تحویل به حمل‌کننده، ریسک و مسئولیت بر عهده خریدار خواهد بود.
اینکوترمز CIP : کرایه حمل و بیمه پرداخت شده تا (محل تعیین شده در مقصد)
قاعده CIP (Carriage and Insurance Paid To) کامل‌ترین شکل گروه C است. فروشنده علاوه بر پرداخت کرایه حمل، موظف به تهیه بیمه جامع برای کالا تا مقصد می‌باشد. این قاعده در حمل‌ونقل هوایی و ترکیبی رایج است و برای خریدار اطمینان خاطر بیشتری فراهم می‌کند.
گروه (D) تحویل کالا در مقصد
گروه D بالاترین سطح تعهد برای فروشنده را دارد. در این گروه، فروشنده باید کالا را تا کشور مقصد حمل کند و در برخی شرایط حتی عوارض و مالیات وارداتی را نیز پرداخت نماید. این گروه برای خریدارانی مناسب است که تمایل دارند فرآیند حمل، ترخیص و تحویل را بدون درگیری مستقیم انجام دهند.
اینکوترمز DAF : تحویل در مرز (محل تعیین شده)
قاعده DAF (Delivered At Frontier) زمانی به کار می‌رود که فروشنده کالا را پس از انجام تشریفات صادراتی، در مرز تعیین‌شده تحویل دهد. از همان نقطه، ریسک و هزینه ورود کالا به کشور مقصد به عهده خریدار است.
اینکوترمز DES : تحویل از کشتی (بندر مقصد تعیین شده)
در قاعده DES (Delivered Ex Ship)، فروشنده تا زمان رسیدن کشتی به بندر مقصد مسئول کالا است و پس از رسیدن، کالا را روی کشتی تحویل خریدار می‌دهد. هزینه حمل تا بندر مقصد بر عهده فروشنده بوده اما تخلیه و ترخیص بر دوش خریدار است.
اینکوترمز DEQ : تحویل در اسکله (عوارض پرداخت شده) (بندر مقصد تعیین شده)
قاعده DEQ (Delivered Ex Quay) شرایطی را تعریف می‌کند که در آن فروشنده کالا را پس از تخلیه در اسکله و پرداخت عوارض گمرکی به خریدار تحویل می‌دهد. این روش مسئولیت‌های بیشتری را برای فروشنده ایجاد می‌کند و برای کالاهای تجاری سنگین کاربرد دارد.
اینکوترمز DDU : تحویل در مقصد بدون پرداخت حقوق و عوارض گمرکی (محل مقصد تعیین شده)
در DDU (Delivered Duty Unpaid)، فروشنده کالا را تا مقصد مشخص‌شده حمل می‌کند اما پرداخت مالیات‌ها و عوارض وارداتی به عهده خریدار است. این روش تعهدات حمل را از دوش خریدار برمی‌دارد اما وظایف گمرکی را حفظ می‌کند.
اینکوترمز DDP : تحویل در مقصد با پرداخت حقوق و عوارض گمرکی (محل مقصد تعیین شده)
قاعده DDP (Delivered Duty Paid) بیشترین مسئولیت را بر عهده فروشنده می‌گذارد. فروشنده باید کالا را پس از انجام تمامی مراحل حمل، پرداخت مالیات، ترخیص گمرکی و بیمه، در محل نهایی خریدار تحویل دهد. خریدار در این روش تنها مسئول تخلیه کالا است و تمام امور دیگر توسط فروشنده انجام می‌شود.
چرا شرکت پست OCS ؟!
1. نمایندگی رسمی شرکت OCS ژاپن در ایران
2. اطلاع لحظه ای از وضعیت بار ارسالی
3. پشتیبانی 24 ساعته همیشگی
4. ارائه خدمات پست Door To Door با هزینه مناسب
5. ارائه انواع خدمات پست بین المللی و ترخیص کالاهای تجاری
مزایای اینکوترمز
- مسئولیت‌های خریدار و فروشنده در حمل، بیمه، ترخیص و تحویل را دقیق مشخص می‌کند و از ابهام جلوگیری می‌کند.
- با تفکیک محل انتقال ریسک، معلوم می‌شود در هر نقطه چه کسی پاسخ‌گوی خسارت است.
- تقسیم روشن هزینه‌های حمل‌ونقل و بیمه، برنامه‌ریزی مالی طرفین را ساده‌تر می‌کند.
- به دلیل زبان مشترک و استاندارد جهانی، مذاکره و تنظیم قراردادها سریع‌تر پیش می‌رود.
- تعیین انجام‌دهنده تشریفات گمرکی خروج و ورود، از تأخیر و هزینه‌های ناخواسته می‌کاهد.
- با کاهش سوءتفاهم‌های حقوقی، احتمال بروز اختلاف و دعاوی کمتر می‌شود.
- امکان مقایسه پیشنهادهای حمل و انتخاب بهترین گزینه را برای طرفین فراهم می‌سازد.
- اعتماد تجاری را تقویت می‌کند چون چارچوب کار از ابتدا شفاف و قابل‌پیگیری است.
- کارایی زنجیره تأمین را با حذف دوباره‌کاری‌ها و هماهنگی بهتر بین بازیگران افزایش می‌دهد.
- در محیط‌های پرنوسان، اثر شوک‌های ارزی و قیمتی بر قرارداد را با تعیین تکالیف هر طرف مدیریت‌پذیر می‌کند.
بیشتر بدانید: پست اکسپرس
محدودیت های اینکوترمز
با وجود کارکرد گسترده و اهمیت بالای اینکوترمز در تجارت بین‌المللی، این قوانین تمام جنبه‌های قراردادهای تجاری را پوشش نمی‌دهند. اینکوترمز درباره مالکیت کالا، پرداخت‌ها یا مسائل حقوقی محلی توضیحی نمی‌دهد و صرفاً بر انتقال ریسک و هزینه‌ها تمرکز دارد. همچنین جزئیات مربوط به بیمه بار یا شرایط خاص حمل در آن به طور کامل مشخص نشده است و باید در قرارداد اصلی ذکر شود. در نهایت، برای استفاده صحیح از اینکوترمز، تفسیر دقیق و توافق کتبی بین طرفین ضروری است تا از بروز سوءتفاهم جلوگیری شود.
بیشتر بدانید: بهترین شرکت پست بین المللی
معایب عدم استفاده از اینکوترمز
- نبود اینکوترمز در قرارداد باعث می‌شود مسئولیت‌ها و تعهدات طرفین به درستی مشخص نشود و برداشت‌های متفاوتی از وظایف به وجود آید.
- ابهام در زمان تحویل، نحوه پرداخت هزینه حمل و نوع بیمه می‌تواند به اختلاف و تأخیر در انجام معامله منجر شود.
- عم استفاده از اینکوترمز، تعیین زمان انتقال ریسک و مالکیت کالا دشوار شده و احتمال بروز خسارت مالی افزایش می‌یابد.
- نبود چارچوب حقوقی مشترک میان کشورها ریسک دعاوی بین‌المللی و ارجاع پرونده‌ها به داوری را بالا می‌برد.
- عدم استفاده از اینکوترمز، شفافیت قرارداد را کاهش داده و امنیت و اعتماد بین خریدار و فروشنده را تضعیف می‌کند.
قوانین و قواعد اینکوترمز
در تجارت بین‌المللی، انتخاب و اجرای صحیح قواعد اینکوترمز نقشی حیاتی در شفافیت و موفقیت معاملات دارد. هر قاعده از اینکوترمز محدوده مسئولیت‌های خریدار و فروشنده را در بخش‌هایی مانند تحویل کالا، بیمه، ترخیص گمرکی و هزینه‌های حمل مشخص می‌کند. انتخاب مناسب‌ترین نوع اینکوترمز باید با توجه به شرایط حمل، نوع کالا و توافق طرفین انجام شود. سپس تمامی جزئیات مانند مکان دقیق تحویل، نحوه پرداخت هزینه‌ها و زمان انتقال ریسک باید در قرارداد به صورت شفاف درج شود. رعایت این قواعد باعث کاهش اختلافات و ابهامات احتمالی شده و اجرای صحیح قرارداد را تضمین می‌کند. دریافت مشاوره از مشاوران حقوقی متخصص نیز به دقت در اجرای آن کمک می‌کند.
از متخصصین پست OCS مشاوره رایگان دریافت کنید.
🔷پشتیبانی ۲۴ ساعته، ۷ روز هفته
🔷شماره تماس: 02188745410
بیشتر بدانید: فریت بار
تعهدات اصلی در اینکوترمز
در قراردادهای بین‌المللی، اینکوترمز چارچوبی شفاف برای تقسیم مسئولیت‌ها و تعهدات میان خریدار و فروشنده ارائه می‌دهد تا فرآیند حمل‌ونقل و تحویل کالا بدون ابهام انجام شود. در ادامه، مهم‌ترین تعهدات اصلی در اینکوترمز را بررسی می‌کنیم:
- هزینه‌های حمل‌ونقل: در اینکوترمز به طور دقیق مشخص می‌شود که کدام طرف باید هزینه پست خارجی را پرداخت کند. در برخی شرایط مانند DAP یا DDP، فروشنده مسئول پرداخت هزینه حمل تا مقصد است، اما در سایر شرایط، خریدار موظف به پرداخت این هزینه‌ها خواهد بود.
- تشریفات صادرات و واردات: مسئولیت انجام امور گمرکی بسته به نوع ترم متفاوت است. معمولاً فروشنده وظیفه انجام تشریفات صادرات را دارد، ولی در مواردی مثل DDP، او حتی باید مراحل واردات و پرداخت مالیات را نیز انجام دهد. در مقابل، در شرایطی مانند DAP، خریدار مسئول گمرک مقصد است.
- نقطه تحویل: در هر قاعده از اینکوترمز، نقطه‌ای مشخص برای انتقال مسئولیت تعیین می‌شود. این نقطه می‌تواند کارخانه فروشنده، مرز کشور، بندر مبدأ یا مقصد، و حتی محل نهایی تحویل کالا باشد. از این مرحله به بعد، ریسک کالا از فروشنده به خریدار منتقل می‌شود.
- هزینه بیمه: در بیشتر شرایط، بیمه کالا به صورت توافقی تعیین می‌شود. با این حال، در قواعدی مانند CIF و CIP، فروشنده موظف است بیمه لازم را تا مقصد تهیه کند. در سایر شرایط، بیمه بر عهده خریدار است، مگر اینکه توافق دیگری بین طرفین صورت گیرد.
بیشتر بدانید: پکینگ لیست
جدول اینکوترمز 2020
| هزینه اینکوترمز 2020 | EXW | FCA | CPT | CIP | DAP | DPU | DDP | FAS | FOB | CFR | CIF |
| بسته‌بندی کالا | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده |
| بارگیری در مبدا | خریدار | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده |
| حمل داخلی مبدا | خریدار | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده |
| ترخیص صادراتی | خریدار | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده |
| حمل بین‌المللی | خریدار | خریدار | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده | فروشنده | خریدار | فروشنده | فروشنده | فروشنده |
| بیمه حمل و نقل | خریدار | خریدار | خریدار | فروشنده | خریدار | خریدار | خریدار | خریدار | خریدار | خریدار | فروشنده |
| ترخیص وارداتی | خریدار | خریدار | خریدار | خریدار | خریدار | خریدار | فروشنده | خریدار | خریدار | خریدار | خریدار |
| مالیات و عوارض واردات | خریدار | خریدار | خریدار | خریدار | خریدار | خریدار | فروشنده | خریدار | خریدار | خریدار | خریدار |
| تخلیه در مقصد | خریدار | خریدار | خریدار | خریدار | خریدار | خریدار | فروشنده | خریدار | خریدار | خریدار | خریدار |
| حمل داخلی مقصد | خریدار | خریدار | خریدار | خریدار | خریدار | خریدار | فروشنده | خریدار | خریدار | خریدار | خریدار |
تفاوت بین اینکوترمز 2010 و اینکوترمز 2020
- در نسخه ۲۰۲۰، ترم DAT حذف و با DPU جایگزین شد تا مفهوم تحویل در هر مکان تعیین‌شده (نه فقط پایانه) به طور دقیق‌تر بیان شود.
- در این نسخه، مرز مسئولیت‌ها بین فروشنده و خریدار بازتعریف شده و برخی وظایف بارگیری یا تخلیه میان طرفین جابه‌جا شده است.
- توضیحات و مثال‌های کاربردی بیشتری به متن افزوده شده تا کاربران راحت‌تر بتوانند شرایط واقعی تجارت را تطبیق دهند.
- نسخه جدید، جزئیات بیشتری درباره الزامات امنیتی و مدارک حمل‌ونقل ارائه می‌دهد.
- در اینکوترمز ۲۰۲۰ سطح بیمه در قاعده CIP افزایش یافته و فروشنده موظف به ارائه بیمه با پوشش گسترده‌تر شده است.
- به طور کلی، نسخه جدید تمرکز بیشتری بر شفافیت، سادگی و هماهنگی با تحولات حمل‌ونقل جهانی دارد.
سوالات متداول درباره اینکوترمز
از جمله مواردی که در چارچوب اینکوترمز قرار نمی‌گیرند می‌توان به شرایط کامل و جزئیات فروش، معرفی دقیق کالای مورد معامله همراه با مبالغ توافق‌شده، روش پرداخت و زمانبندی آن بین خریدار و فروشنده، انتقال مالکیت یا عنوان کالا از فروشنده به خریدار اشاره کرد.
این قوانین توسط اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) منتشر می‌گردند.
در ترم DDP تمام هزینه‌ها و ریسک‌ها تا تحویل کالا در مقصد بر عهده فروشنده خواهد بود و این ترم کاملا به نفع خریدار است.
برای تمامی روش‌های حمل و نقل اعم از دریایی، هوایی و زمینی این قواعد صدق می‌کنند.
کلام آخر
اینکوترمز ابزاری حیاتی برای شفاف‌سازی روابط تجاری بین‌المللی است و به خریداران و فروشندگان کمک می‌کند تا با اطمینان بیشتری معامله کنند. این مجموعه قوانین با تعیین دقیق مسئولیت‌ها، هزینه‌ها و ریسک‌ها، از بروز اختلافات جلوگیری کرده و روند تجارت را تسهیل می‌نماید. آشنایی و استفاده صحیح از اینکوترمز، نه تنها امنیت معاملات را افزایش می‌دهد بلکه به رشد همکاری‌های اقتصادی میان کشورها نیز کمک می‌کند.
پشتیبانی تخصصی تلفنی برای شما در هر زمان…
جهت دریافت مشاوره تخصصی واردات، صادرات و پست اکسپرس با ما در ارتباط باشید.